احتمالا تا امروز نام قطعه سگ دست تراکتور به گوش شما خورده است. این قطعه معروف که وظایف مختلفی و تعیینکنندهای برعهده دارد، دارای ساختار نسبتا سادهای است. این قطعه را میتوان یک عنصر ارتباطی در تراکتور در نظر گرفت که همزمان عملکرد چندین قطعه دیگر را کنترل میکند. برای آشنایی بیشتر با این قطعه و شناخت انواع آن و همچنین بررسی علت خرابی سگدست با ما همراه باشید.
سگ دست چیست و چه وظایفی دارد؟
سگ دست عضوی از مجموعه چرخ تراکتور است. وظیفه اصلی سگ دست انتقال وزن اتاق و بدنه تراکتور به زمین است. بسیاری از متخصصان سگدست را نشیمنگاه تراکتور میدانند. سگ دست نقشی محوری در جلوبندی تراکتور دارد. این قطعه قیمت زیادی نداشته و اندازه آن نیز به پهنای یک کف دست است. سگ دست مثل یک لولا دیسکهای ترمز، کمکفنرها و قطعات جانبی آنها را به هم متصل میکند و سبب یکپارچگی در حرکت تراکتور میشود.
سهولت هدایت تراکتور ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با وضعیت جلوبندی دارد. سگدست نیز نقشی حیاتی در جلوبندی تراکتور بازی میکند. بخشی از اجزای چرخ و سیستم تعلیق به سگدست متصل میشوند. جنس این قطعه کوچک اغلب چدنی است و به روش ریختهگری ساخته میشود. اگر بخواهیم وظایف سگ دست را در چند مورد خلاصه کنیم، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- لولایی برای چرخیدن چرخها روی محور فرمان
- محل اتصال میل کمک در سیستم تعلیق مکفرسون
- هدایت چرخها در مسیر مورد نظر
- نگهداری چرخها
- محل اتصال دیسک ترمز، توپی، فرمان و سایر اتصالات
انواع سگ دست؟
اندازه سگ دست در تراکتورهای مختلف یکسان نیست. محل و حجم قطعاتی که به بازوهای سگ دست متصل میشود، مشخصکننده اندازه این قطعه چدنی خواهد بود. همچنین در تراکتورهای مختلف ممکن است زوایای اتصال متفاوت باشد. بنابراین سگدست تراکتورها با هم متفاوت است.
علاوه بر متفاوت بودن سگدست تراکتورها با یکدیگر، سگدست چرخهای عقب و جلو نیز تفاوتهایی دارد. سگ دست چرخ جلو باید زاویه چرخها و هدایت تراکتور را کنترل کند اما سگ دست چرخ عقب به بازوی فرمانپذیر نیازی ندارند.
سگ دست چرخ جلو
سگ دست چرخهای جلو رابطی برای منتقل کردن قدرت گیربکس به چرخها هستند. قطعاتی که به این سگ دستها متصل میشوند عبارتند از:
پلوس و کاور پلوس
پلوس در مرکز سگدست قرار دارد. وظیفه این قطعه انتقال قدرت گیربکس به چرخها است. روی پلوس، کاور این قطعه قرار میگیرد که وظیفه جلوگیری از تماس و انباشت آلودگیها و گرد و خاک روی محل اتصال را برعهده دارد. معمولا کاور پلوس از جنس لاستیکی و ارتجاعی است.
بلبرینگ چرخ
بلبرینگ دارای دو بخش ثابت و متحرک است. این قطعه باید به شکلی روی سگ دست سوار شود که انعطاف حرکتی آن حفظ شود. برای ایجاد قابلیت حرکت بلبرینگ از دو ردیف ساچمه در قسمت اتصال بخش متحرک به ثابت استفاده میشود. بخش ثابت نیز به کمک پیچ و مهرههایی به سگدست متصل میشود. روی بازوی سگدست ۴ سوراخ وجود دارد. این سوراخها برای اتصال بخش ثابت بلبرینگ تعبیه شدهاند. اگر این سوراخها به شکلی صحیحی رزوه شوند، نیازی به مهره جهت محکم کردن پیچها نخواهد بود.
دیسک ترمز
دیسک ترمز روی قسمت متحرک بلبرینگ قرار میگیرد و دائما با چرخشها لاستیکها، به حرکت در میآید. دیسک ترمز نیز دارای کاوری است که به سگ دست متصل میشود. به طور کل میتوان گفت روی سگدست ابتدا کاور دیسک ترمز قرار گرفته و سپس بلبرینگ سوار میشود. پس از این دو قطعه نیز باید دیسک ترمز متصل شود. ارتباط و هماهنگی این قطعات نقش مهمی در عملکرد سگ دست خواهد داشت.
سگ دست چرخ عقب
در سگدستهای چرخ عقب خبری از پلوس و اتصالات آن و همچنین بلبرینگ و پیچ و مهرههایش نیست. بنابراین بازوهای اتصال بلبرینگ نیز وجود خارجی ندارند. سگدستهای چرخ عقب مخروطی شکل هستند. این قطعات برای به حرکت درآوردن چرخهای عقب در تراکتورهای دو دیفرانسیل طراحی میشوند. پلوس نیز از مرکز این سگدستها میگذرد.
شغال دست چیست؟
شغال دست وظیفه انتقال نیرو به سگ دست را بر عهده دارد. شکل ظاهری شغال دست به صورتی است که این نام عجیب را برای این قطعه انتخاب کردهاند. سیبک فرمان، میل فرمان و میل کمک به وسیله شغال دست به سگ دست متصل خواهد شد. در نتیجه شغال دستها یک وسیله کمکی برای سگدستها محسوب میشوند. این قطعات را نیز از چدن میسازند. در صورتی که فشار یا ضربه سنگینی به شغال دستها وارد شود، احتمال شکست این قطعات وجود دارد.
علائم خرابی سگ دست
سگدستها استهلاک زیادی ندارند و معمولا در اثر ضربه، فشار یا تصادف دچار مشکل میشوند. بنابراین خرابی سگ دست جزو مشکلات رایج تراکتورها نیست. خرابی سگدستها تاثیر زیادی روی زاویه چرخها خواهند گذاشت. شاید در حین رانندگی متوجه کشیده شدن تراکتور به یک سمت شده باشید. این موضوع میتواند به علت خرابی سگ دست باشد. در صورت مشاهده چنین مواردی باید هر چه زودتر نسبت به بررسی سگ دست اقدام کنید. خرابی سگ دست میتواند آسیبهای جدیتری به فنرها و جلوبندی تراکتور وارد کند. با توجه به قیمت ارزان و جایگزینی راحت این قطعه، بهتر است هر چه سریعتر نسبت به تعویض آن اقدام کرد.
آیا انحراف تراکتور به علت خرابی سگ دست است؟
در این موارد ممکن است عوامل دیگری سبب انحراف جلوبندی تراکتور و کشیدن شدن تراکتور به سمت چپ یا راست شود. در ابتدا باید باد تایرها را بررسی کنید. اختلاف باد لاستیکها منجر به عدم توازن در جلوبندی و کشیدن شدن تراکتور به سمت لاستیک کمبادتر میشود.
جمعبندی
سگدستها باید وزن اتاق و بدنه تراکتور را به چرخها و زمین منتقل کنند. این قطعات نقشی حیاتی در جلوبندی تراکتور ایفا میکنند. سگدستها بسته به نوع تراکتور اشکال متفاوتی خواهند داشت. همچنین تفاوتهایی در قابلیتهای سگ دست چرخهای عقب و چرخ جلو وجود دارد.
خرابی سگ دست معمولا به علت ضربه، فشار، تصادف یا گذر از چالهها و دستاندازهای شدید است. به طور کل این قطعه به ندرت مستهلک میشود و تعویض آن نیز هزینه آنچنانی نخواهد داشت. در صورت خرابی سگ دست جلوبندی تراکتور در زمان حرکات به سمت چپ یا راست کشیده خواهد شد. عدم تعویض سگ دست خراب شده نیز ممکن است سبب آسیب دیدن فنرها و جلوبندی تراکتور شود.