تراکتور یکی از قدیمی‌ترین ماشینهای مولد نیرو است که در کارهای کشاورزی به کار گرفته شده‌است.قدرت کار تمام تراکتور ها با هم برابر نیست. امروزه متناسب با هر کاری، تراکتور ویژه آن ساخته شده. تراکتور از متداول‌ترین ماشینهای کشاورزی است.
ریشه تراکتور
تراکتور(به فرانسوی: Tracteur) به معنی«کشنده» می‌باشد. این واژه اسم فاعل ساخته شده از واژه(به لاتین: Tratiox)، به معنی کشش است. این کلمه به ماشین‌هایی اطلاق می‌گردد که جهت کشیدن یک بار، یا یک وسیله بکار می‌روند. در واقع تراکتور وسیله‌ای است که برای تأمین قدرت مورد نیاز جهت کشیدن وسایل و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پیشینه
پیدایش ماشینهای کشش(تراکتور ها) به شکل امروزی در حدود ۱۵۰ سال قبل آغاز شد. نمونه‌های اولیه تراکتورها در واقع گاوآهن‌هایی بودند که به موتور بخار مجهز شده بودند. بعدها نمونه امروزی تراکتور ها که با موتور بخار کار می‌کردند به وجود آمدند. این موتور بخار برای آنکه کار کند به مقادیر زیادی آب یا زغال سنگ نیاز داشت؛ بنابراین این تراکتور های اولیه بسیار بزرگ بودند و نیاز به مراقبت و نگهداری زیادی داشتند؛ به‌طوری‌که گاهی برای به حرکت درآوردن و استفاده از یک تراکتور موتور بخاری به ۱۵ نفر کارگر نیاز بود. این مدل‌های اولیه تراکتور دارای چرخ های بسیار بزرگ فلزی بودند که می‌توانستند وزن بسیار زیاد تراکتور را تحمل نمایند. البته فلزی بودن چرخ‌های تراکتور باعث کاهش سرعت تراکتور می‌شد. با این حال این تراکتور ها تا اوایل قرن ۲۰ میلادی متداول و مرسوم بودند.
در سال ۱۸۹۲ جان فرولیخ(John Froelich) اولین تراکتور مجهز به موتور بنزینی را تولید کرد. موتور این تراکتور یک موتور تک سیلندر بود که با بنزین کار می‌کرد و قدرت تولید شده در این موتور توسط گیربکس ساخته شده بوسیله خود او به چرخ‌ها منتقل می‌گشت. دستاوردهای فرولیخ مورد استقبال واقع نشد و تجارت او در سال ۱۸۹۵ با افول مواجه شد.
پس از شکست فرولیخ، چارلز هارت و چارلز پار موتور ۲ سیلندر بنزینی را بهبود بخشیده و تجارت خود را در چارلز سیتی پایه‌ریزی کردند. در سال ۱۹۰۳، کارخانه این دو، موفق به ساخت ۱۵ دستگاه تراکتور گردید. این تراکتورها ۶۳۵۰ کیلوگرم وزن داشتند و موتور ۲ سیلندر این تراکتور ها در بهترین حالت ۴۸ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد.
در حالی که تراکتور های دیزل در ابتدا چندان محبوب نبودند، اما در سال ۱۹۱۰ با کم حجم تر شدن، استقبال از این تراکتور ها بیشتر و بیشتر گردید، تا جایی که در سال ۱۹۲۳ تراکتور های فوردسن ساخت شرکت فورد توانستند ۷۷٪ بازار آمریکا را تسخیر کنند.
ساختمان تراکتور
تراکتور ها را می‌توان به چهار دسته کلی دو چرخ متحرک، دو چرخ متحرک مجهز به پولوس قفل‌کن، چهار چرخ متحرک و چرخ زنجیری تقسیم کرد.
شکل کلی تراکتور ها بدین صورت است که دو چرخ پهن و بلند بر روی محور عقب و دو چرخ کوتاه و باریک بر روی محور جلو نصب می‌شوند و موتور در جلوی کابین راننده قرار دارد. این ساختار از زمان شکل‌گیری تراکتور ها تاکنون به همین صورت بوده‌است. امروزه از اتاقک‌هایی جهت تأمین راحتی و ایمنی راننده استفاده می‌شود. در مناطقی مانند دره مرکزی کالیفرنیا که اکثر زمین‌ها شنی هستند، تراکتور های چرخ زنجیری از محبوبیت بیشتری برخوردار بوده و هستند؛ چرا که به دلیل وجود چرخ‌های زنجیری عمل کشش و شناوری بهتر صورت می‌گیرد. مانوردهی به این‌گونه تراکتور ها توسط کلاچ صورت می‌گیرد، بدین صورت که در زمان چرخیدن به سمت راست، کلاچ، انتقال قدرت به چرخ زنجیری سمت راست را قطع کرده و موجب چرخیدن تراکتور می‌شود.
تراکتور های چهار چرخ متحرک در دهه ۶۰ میلادی پا به عرصه گذاشتند. اکثر تراکتور های چهار چرخ متحرک دارای دو چرخ بزرگ و دو چرخ کوچک هستند؛ امّا برخی از آن‌ها به چهار چرخ بزرگ مجهز هستند. تراکتور های بزرگ معمولاً کمرشکن هستند. این بدان معنی است که هنگام فرمان‌پذیری و مانور، قسمت جلویی تراکتور که شامل موتور و چرخ‌های جلویی می‌باشد، چرخیده و قسمت انتهایی که شامل چرخ‌های عقب و کابین راننده می‌باشد، ثابت باقی می‌ماند.
امروزه تراکتور های شنی دار(تراکتور هایی با چرخ زنجیری پلاستیکی) مجهز به سیستم انتقال قدرت هیدرولیکی، محبوبیت بالایی در برخی از کشورها پیدا کرده‌اند و به هیچ وجه دور از انتظار نیست که تا چند سال آینده جایگزین سایر تراکتور ها شوند.
موتور و سوخت
همان‌طور که اشاره شد، اجداد تراکتور ها از موتور بخار برای تولید قدرت استفاده می‌کردند. تا اوایل قرن ۲۰ میلادی که موتورهای احتراق داخلی گزینه بهتری نسبت به موتور بخار به نظر می‌رسید. از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۶۰ میلادی، سوخت اکثر تراکتور ها بنزین بود؛ البته در برخی از تراکتور ها از نفت سفید یا اتانول نیز استفاده می‌کردند. معمولاً در یک موتور می‌توان از تمامی این سوخت‌ها استفاده کرد، امّا بنزین گزینه بهتری نسبت به بقیه است، مخصوصاً در زمان گرم شدن موتور. بیشتر تراکتور ها دارای یک باک کمکی کوچک هستند که سوخت موجود در این باک کمکی، زمان گرم شدن موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اواسط دهه ۶۰ میلادی، سوخت دیزل جایگزین همه سوخت‌هایی که در آن روزها در تراکتور ها استفاده می‌شدند، گردید و هنوز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گاز مایع(LPG) و پروپان هم از سوخت‌هایی هستند که مورد استفاده قرار می‌گیرند، که البته نگهداری از تراکتور هایی که با این سوخت‌ها کار می‌کنند، عمل دشواری است.
انتقال قدرت
در اکثر تراکتور های اولیه از گیربکس دستی استفاده می‌شد که ضرایب دندهٔ متفاوتی داشتند. این گیربکس‌ها معمولاً بین سه تا شش دنده داشتند که دنده‌های سبک‌تر برای سرعت‌های بالاتر و دنده‌های سنگین‌تر برای گشتاورهای بالا و در زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شد. قدرت موتور از گیربکس، مستقیم به چرخ‌ها نمی‌رسد، و قبل از آن به کاهنده نهایی می‌رسد، کاهنده نهایی موجب کاهش دور و افزایش گشتاور می‌شود و در نتیجه قدرت کشش تراکتور بالاتر نیز می‌رود.
اندازه تراکتور ها
تراکتور های کشاورزی دارای انواع گوناگونی می‌باشند. اندازه آن‌ها از تراکتور های دوچرخ کوچک گرفته که دارای ۱۰ اسب بخار قدرت می‌باشند. تا تراکتور های بزرگ کمرشکن ۸ چرخ که دارای بیش از ۵۰۰ اسب بخار قدرت می‌باشند، تغییر می‌کند. این گوناگونی و تنوع زیاد تراکتور ها به خاطر گوناگونی و تنوع زیاد کارهایی است که به کمک این وسیله انجام می‌پذیرد. بر این اساس تراکتور ها را بر مبنای نحوه کاربرد طبقه‌بندی می‌کنند.
طبقه‌بندی تراکتور ها:
- همه‌کاره، معمولی
- چرخ‌زنجیری
- شاسی‌بلند
- باغبانی
- چمن‌زنی
- حمل تنه درخت از جنگل
- بارکن یا بیل مکانیکی
- دستی، تیلر
- انواع تراکتور های چهار چرخ محرک
کاربردهای تراکتور
از تراکتور در بسیاری از کارهای کشاورزی مانند: شخم زدن، درو کردن، دندانه زدن، تسطیح، بذر افشانی، نرم کردن خاک، سم پاشی، بارکشی و… استفاده می‌شود.
برای بکارگیری و استفاده نیروی ایجاد شده توسط تراکتور یک سری پیش‌بینی‌ها در نحوه ساخت این وسیله انجام شده است. در پشت این وسیله شفت PTO تعبیه شده‌است. این شفت علاوه بر یدک کشیدن گاوآهن یا دیسک، مانند گاردان وظیفه انتقال حرکت دورانی را نیز به عهده دارد که در برخی از ادوات کشاورزی، مانند روتوری‌ها استفاده می‌شود. از تراکتور ها برای کارهای دیگر نظیر حمل‌ونقل نیز استفاده می‌گردد. حتی اگر هیچ باری هم به تراکتور متصل نباشد، حداقل این وسیله می‌تواند خود راننده را جابجا کند. کاربردهای تراکتور را می‌توان به صورت زیر برشمرد:
- وسیله کِشنده:
در قسمت انتهایی بیشتر تراکتور ها قسمتی برای کشش وسایل زراعی مانند تریلی‌ها وعمده وسایل دیگر که احتیاج به محور دورانی ندارند تعبیه شده‌است. بعضی از تراکتور های مدرن در داخل و مخصوصاً خارج کشور فقط جنبه کشنده دارند و در آن‌ها از هیدرولیک بالا بر و PTO و دیگر قسمت‌ها استفاده نشده‌است و برای حمل وسیله‌های غول پیکر کشاورزی طراحی شده‌اند.
- تأمین‌کننده حرکت دورانی
ادواتی مثل گاوآهن‌ها، دیسک های سنگین و غیره به شفت PTO تراکتور متصل شده و بوسیله آن کشیده می‌شوند.برخی از ماشین‌هایی که به تراکتور وصل می‌شوند خود دارای قسمت‌های متحرک داخلی هستند که برای تأمین نیروی مورد نیاز آن‌ها به تراکتور متکی می‌باشند.
- راه‌اندازی ماشینهای ثابت
گاهی برای تأمین توان مورد نیاز ماشین های ثابت از قبیل آسیاب‌ها، پمپ‌های آبیاری، ژنراتورهای برق، خرمن‌کوب ها و غیره از تراکتور استفاده می‌شود.
- استفاده به عنوان بیل مکانیکی یا جرثقیل
چنانچه تجهیزات لازم به یک تراکتور اضافه شود، می‌تواند به عنوان بیل مکانیکی، لودر یا جرثقیل از آن استفاده شود.
