یکی از قطعات معروف و مهم خودرو کلاچ است. صفحه کلاچ نقش مهمی در تنظیم سرعت و به حرکت درآوردن خودرو دارد. با توجه به پیچیدگیها و اهمیت این قطعه، باید نحوه استفاده صحیح، توجه به علائم و شناسایی خرابی به خوبی شناخته شود. بیتوجهی به خرابی صفحه کلاچ ممکن است سبب آسیب رسیدن به بخشهای دیگری از خودرو مثل گیربکس شود. در این مطلب به بررسی عوامل و علتهای خرابی سیستم کلاچ میپردازیم و تستهایی را برای تعیین کیفیت این مجموعه به شما معرفی خواهیم کرد.
صفحه کلاچ چیست؟
کلاچ حرکت چرخشی را از یک شفت به شفت دیگر انتقال میدهد. در واقع این قطعه وظیفه قطع و وصل سیستم انتقال نیرو را برعهده دارد.
تمام خودروهایی که دارای گیربکس دستی هستند، باید از صفحه کلاچ استفاده کنند. سیستم کلاچ به راننده امکان به حرکت درآوردن خودرو و تغییر سرعت را در حین رانندگی میدهد. صفحه کلاچها معمولا بعد از مدتی فرسوده شده و دچار ساییدگی میشوند. طبق عرف با پیمودن هر ۶۰ هزار کیلومتر یک بار صفحه کلاچ باید تعویض شود اما بسته به نوع رانندگی و شرایط خودرو، این دوره تناوب میتواند کوتاهتر باشد. اگر کلاچ در گیربکس دستی به درستی مورد استفاده قرار بگیرد، صفحه کلاچ عمر بیشتری نسبت به صفحههای اتوماتیک خواهد داشت.
عوامل خراب شدن صفحه کلاچ
- توقف خودرو در سربالایی: توقف و به عقب حرکت کردن خودرو در سربالایی فشار زیادی به صفحه کلاچ وارد میکند.
- سرنشینان بیش از حد: وزن سنگین خودرو بر روی تمام قطعات فشاری مضاعف ایجاد میکند. در این حالت عملکرد صفحه کلاچ تضعیف شده و ممکن است دچار خرابی شود.
- تعویض دنده غیراصولی: تعویض دنده باید همراه با گرفتن کامل پدال کلاچ باشد. پس از جا خوردن دنده نیز باید پدال به آرامی رها شود. رها کردن پدال در حین تعویض دنده سبب خرابی این قطعه خواهد شد.
- فشار در مسیرهای سربالایی: برای سربالاییها باید از دنده سنگین استفاده شود. سرعت زیاد خودرو در سربالایی سیستم کلاچ را به شدت تحت فشار قرار میدهد.
- رانندگی با شتاب زیاد: شتاب زیاد خودرو سبب افزایش استهلاک و خرابی قطعات مختلف میشود.
- استفاده زیاد: بسیاری از افراد در ترافیکها، سربالاییها یا رانندگی عادی بیش از حد دنده را تعویض کرده و از کلاچ استفاده میکنند. این موضوع عمر کلاچ را کاهش میدهد.
- اضافه کردن قدرت به محفظه موتور: ارتقا خودرو عوارضی خواهد داشت که خرابی زودتر از موعد کلاچ یکی از آنها است. با افزایش گشتاور خودرو فشار بیشتری به کلاچ وارد شده و در نتیجه عمر قطعات این سیستم سریعتر به پایان میرسد.
علائم خراب شدن صفحه کلاچ
در صورت ساییده یا خراب شدن صفحه کلاچ، علائم مختلفی در بخشهایی از خودرو و سیستم کلاچ مشاهده خواهد شد. افت شدید در زمان شتاب، عملکرد نامناسب در سربالاییها، شنیدن سروصدا و کاهش بهرهوری خودرو از مهمترین پیامدهای خراب شدن این قطعه است. در ادامه به مهمترین علامتها اشاره خواهیم کرد.
داغ شدن دیسک و صفحه
کلاچها از نیروی اصطکاک برای کنترل دندهها و سرعت خودرو استفاده میکنند. اصطکاک نیز تولیدکننده حرارت است. در صورتی که صفحه کلاچ خراب شده باشد، اصطکاک بیش از حد در دیسک و صفحه به وجود خواهد آمد. این موضوع سبب افزایش حرارت قطعه و اختلال در انتقال نیرو خواهد شد. معمولا داغ شدن دیسک و صفحه بیشتر در زمان نیمکلاچها پیدرپی و ترافیکهای سنگین حس میشود.
تمام شدن دیسک کلاچ
سیستم کلاچ جزو مجموعههای داخلی خودرو است و قطعات آن در حالت عادی قابل مشاهده نیست. به همین دلیل کمتر کسی برای چک کردن عمر دیسک کلاچ، کل جعبه دنده را باز میکند. در بسیاری از حالات زودتر از کیلومتر مورد نظر یا در زمان باز شدن جعبهدنده، تعویض دیسک کلاچ نیز انجام میشود تا از بروز خطرات احتمالی جلوگیری شود. جا نخوردن دندهها و صدای اصطکاک از جمله نشانههای تمام شدن دیسک کلاچ است.
تاب برداشتن صفحه کلاچ
اگر صفحه کلاچ داغ به یکباره سرد شود، ممکن است ترک یا تاب بردارد. این معضل در خودروهای آفرود به کرات مشاهده میشود. این اتفاق سبب ایجاد ضربههای شدید به سیستم کلاچ و اتاق خودرو خواهد شد. با رها کردن کامل پدال و تماس کامل دیسک و صفحه میتوان این مشکل را به طور موقتی رفع کرد اما باید برای حل اساسی این معضل صفحه کلاچ تعویض شود.
سوختن کلاچ خودرو
اگر خودرو فعالیت سنگینی انجام دهد یا لاستیکها به صورت درجا حرکت کنند امکان سوختن کلاچ خودرو وجود دارد. چرخاندن تایرها به صورت درجا مشکلات زیادی برای خودرو ایجاد میکند. تیکآف یا کشیدن بار سنگین و بکسل کردن نیز میتواند باعث سوختن کلاچ خودرو شود. بوی سوختگی و از کار افتادن سیستم کلاچ از نشانههای این مشکل است.
برهم خوردن تنظیم کلاچ
۳ نوع سیستم عملکرد دو شاخه کلاچ وجود دارد؛ سیمی، اهرمی و هیدرولیکی. هر سه حالت معایب و مزایایی دارند اما میتوان گفت سیستم هیدرولیکی نسبت به دو نوع دیگر فناوری پیشرفتهتری دارد. در مدل سیمی رایجترین مشکل پاره شدن سیم کلاچ است. در سیستم هیدرولیکی نیز نشت سیال میتواند دردسرساز شود. به طور کل در این حالت تغییر دنده با مشکل روبهرو شده و گاهی امکان به حرکت درآوردن خودرو نیز میسر نخواهد بود.
سوختن صفحه کلاچ
سوختن صفحه کلاچ جزو اتفاقات نادر است اما ممکن است به علت وزن زیاد خودرو یا پیمودن سربالاییهای شدید چنین اتفاقی رخ دهد. سوختن این قطعه به کلی سیستم کلاچ را از کار خواهد انداخت.
آلودگی کلاچ
عایقبندی نامناسب یا نشتی روغن ممکن است کلاچ را آلوده کند. این موضوع چندان رایج نیست اما بهتر است هرز گاهی آن را بررسی کرد.
تستهای سلامت و کیفیت سیستم کلاچ
تستهای زیادی برای بررسی کیفیت صفحه کلاچ وجود دارد. در حین انجام تست باید به عملکرد قطعات توجه داشته باشید. هر گونه اختلال، نقص، ضعف یا تغییر عملکرد میتواند به عنوان یک نشانه از خرابی صفحه کلاچ قلمداد شود.
- بررسی دور موتور در هنگام حرکت، افزایش سرعت و فشار پدال گاز
- بررسی سفتی و نرم پدال کلاچ و میزان ارتجاع و قدرت فنری
- بررسی پیوستگی و سهولت حرکت پدال کلاچ
- بررسی نیروی وارد شده از سمت کلاچ در زمان رها کردن پدال
- بررسی صدای گیربکس در هنگام تعویض دنده
جمعبندی
صفحه کلاچ به دلایل گوناگونی ممکن است دچار آسیب و خرابی شود. همچنین علائم مختلفی در صورت خرابی کلاچ مشاهده خواهد شد. بهتر است قبل از آن که عمر اجزای سیستم کلاچ به پایان برسد و خرابی رخ دهد، نسبت به تعویض و تعمیر قطعات اقدام کرد. همچنین با رعایت اصول رانندگی صحیح و پرهیز از انجام فعالیتهای سنگین با خودرو، میتوان عمر صفحه کلاچ را تا حدی افزایش داد.