همان طور که میدانید فرآیند احتراق و تبدیل انرژی شیمیایی سوخت به انرژی مکانیکی در موتور تراکتور صورت میگیرد. اجزای متعددی از جمله بلوکه سیلندر، پیستون، شمع، سرسیلندر و … در کنار یکدیگر قرار میگیرند و مجموعه واحدی به نام موتور تراکتور را به وجود میآورند. حرکت رفت و برگشتی پیستون درون سیلندر برای انتقال انرژی مکانیکی به میل لنگ بسیار مهم است. بنابراین باید شرایطی را مهیا کرد که پیستون به راحتی درون سیلندر حرکت کند. برای این منظور از قطعهای به نام بوش پیستون تراکتور استفاده میشود. در این مقاله قصد داریم به بررسی نقش بوش پیستون در عملکرد موتور تراکتور بپردازیم تا پایان با ما همراه باشید.
بوش پیستون تراکتور چیست؟
بوش پیستون یا بوش سیلندر یکی از قطعات مکانیکی ساده اما بسیار مهم در موتور تراکتور به شمار میرود. بوش پیستون درون سیلندر قرار میگیرد و حرکت پیستون درون سیلندر را تسهیل میکند. با توجه به اینکه سطح مقطع پیستون به صورت دایرهای است، بوش سیلندر نیز به همین شکل طراحی میشود. در تولید این قطعه از فولاد ضد زنگ یا چدن استفاده میشود.
در سطح پیستون رینگهایی تعبیه میشوند که به طور مستقیم با بدنه بوش در تماس هستند. رینگهای پیستون در اثر حرکت خطی پیستون مدام روی سطح بوش کشیده میشوند. به همین دلیل اصطکاک زیادی بین آنها ایجاد میشود. این موضوع باعث میشود تا در بلند مدت بوش سیلندر دچار فرسایش شود.
انواع بوش پیستون تراکتور چیست؟
انواع بوش پیستون تراکتور را میتوان در دو گروه دستهبندی کرد که عبارتاند از:
1. بوش پیستون خشک
نسل ابتدایی بوشهای پیستون که در موتور تراکتورها استفاده میشد از نوع بوشهای خشک یا جدا نشدنی بودند. دلیل نامگذاری این دسته از بوشها نیز عدم تماس سیال روانکننده (معمولا آب) به صورت مستقیم با سطح آنهاست. بلوکه سیلندرها با روش ریختهگری تولید میشوند. به همین دلیل معمولا نتیجه نهایی از نظر ابعادی با مقداری تلرانس همراه است. بنابراین لازم است که درون سیلندرها با دقت تراشکاری شوند تا به ابعاد مد نظر برسند.
پس از تراشکاری نوبت به آبکاری میرسد. در این نوع سیلندرها بوش پیوسته یا سر خود تعبیه میشوند. بنابراین اگر نیاز به تعمیر یا تعویض آنها باشد، به طور طبیعی قطر سیلندر نیز مقداری بیشتر میشود. لذا باید ضمن تعویض بوش، پیستون نیز با سایز بزرگتری تهیه و جایگزین شود.
2. بوش پیستون تر
مشکلاتی که برای بوش پیستون خشک برشمردیم، باعث شد تا تولیدکنندگان موتورهای تراکتور به سراغ نسل دوم این قطعات بروند. نتیجه این تلاشها تولید بوش پیستون تر یا جداشدنی بود. این بوشها با ضخامت حدود 4 تا 8 میلی متر تولید میشوند. این نوع بوشها به طور مستقیم با سیال خنککننده (معمولا آب) در تماس هستند.
به همین دلیل شدت سایش پیستون با بوش به مراتب از مدل خشک کمتر میشود. بوشهای تر در صورت خراب شدن به راحتی از جایگاه خود خارج میشوند. به همین دلیل دیگر نیازی به تعویض پیستون به همراه آنها نیست. این نکته باعث صرفهجویی در هزینههای تعمیر و نگهداری موتور تراکتور میشود. به طور کلی در بیشتر تراکتورهای نسل جدید از بوشهای تر استفاده میشود.
منظور از بوش پیستون تراش خورده چیست؟
بوش پیستون تراکتور از نوع خشک در دو مدل تراش خورده و تراش نخورده تولید میشود. بوشهای تراش نخورده ابتدا داخلی سیلندر قرار میگیرند. در ادامه عملیات تراشکاری روی آنها انجام میگیرد تا به ابعاد و اندازه مناسب برای حرکت پیستون داخل آنها برسیم. اما بوشهای تراش خورده از قبل تراشکاری میشوند. بنابراین صرفا باید آنها را در سیلندر نصب کرد. لازم به ذکر است که بوشهای تراش خورده قیمت بالاتری نیز دارند.
علائم خرابی بوش پیستون تراکتور چیست؟
چند عامل اصلی را میتوان برشمرد که باعث خرابی بوش پیستون تراکتور میشوند. این عوامل عبارتاند از:
- وارد شدن فشار بیش از حد به موتور تراکتور
- استفاده از روغن بیکیفیت در موتور
- کاهش سطح روغن موتور
- خرابی رینگ پیستون
مجموعه این عوامل میتوانند زمینهسازی خرابی بوش پیستون تراکتور را فراهم کنند. اما احتمالا این سؤال را مطرح میکنید که چگونه میتوان متوجه خرابی بوش پیستون شد؟ برای پاسخ به این سؤال باید به بررسی نشانهها و علائم خرابی بوش سیلندر بپردازیم. به طور کلی مهمترین نشانه خرابی این تجهیز را میتوان خروج دود آبی رنگ از اگزوز دانست. چرا که در اثر خرابی بوش، روغن به درون سیلندر نفوذ میکند. در نتیجه شاهد روغن سوزی خواهیم بود. تداوم روغن سوزی در موتور باعث خروج دود آبی رنگ از اگزوز میشود. در اثر شکستن بوش پیستون نیز احتمالا سر و صدای غیر عادی از موتور به گوش خواهد رسید.
کلام پایانی
در این مطلب به بررسی نقش بوش پیستون تراکتور و همچنین انواع این قطعه مکانیکی پرداختیم. بوش قطعهای مکانیکی مانند سایر اجزای موتور تراکتور است و به همین دلیل به مرور زمان در معرض آسیب دیدگی قرار میگیرد. به خصوص اینکه با حرکت رفت و برگشتی پیستون درون آن شاهد فرسایش شدیدی در این قطعه خواهیم بود. به همین دلیل لازم است که با گذشت زمان نسبت به تعویض آن اقدام کنید. با توجه به علائمی که برای خرابی این تجهیز ذکر کردیم، به محض مشاهده هر یک از آنها برای جلوگیری از وارد شدن خسارتهای سنگین به موتور تراکتور نسبت به تعویض بوش پیستون اقدام کنید.