شیر کنترل جهت از پرکاربردترین انواع شیرآلات صنعتی برای استفاده در تاسیسات و مدارهای هیدرولیک است که علاوه بر قطع و وصل کردن جریان، کاربردهای بسیار دیگری هم در صنعت دارد. یعنی می‌تواند سیال را در مسیر ارتباطی مورد نظر هدایت کرده و جهت آن را تنظیم کند. در این مقاله می‌خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که شیر کنترل جهت چیست و چه کاربردی دارد؟
شیر کنترل جهت چیست؟
شیر کنترل جهت یا Directional Control Valve از جمله تجهیزات پرکاربرد در مدارهای هیدرولیکی است که می‌تواند جهت حرکت سیال را در مسیر دلخواه تغییر دهد. مهمترین فایده این تغییر مسیر، هدایت سیالات برای اهداف مختلف است. برای مثال شاید شما بخواهید که دمای یک موتور در مقایسه با دیگر اجزای سیستم، پایینتر باشد؛ بنابراین نیاز دارید که مایع خنک کننده را در این مسیر انتقال دهید. به این ترتیب تا حد زیادی در مصرف مایع خنک کننده یا دیگر سیالات هم صرفه جویی شده و به راحتی هزینه‌ها کنترل می‌شوند.
انواع شیر کنترل جهت
بر اساس مکانیزم کنترل سیال می‌توان انواع شیر کنترل جهت را در دو دسته پاپتی یا نشستی و اسپولی یا قرقره ای طبقه بندی کرد. همچنین شیرهای کنترل جهت را معمولا بر اساس وضعیت یا تعداد پورت در دسته بندی زیر قرار می‌دهند:
- شیر 2/2
شیر کنترل جهت 2/2 دارای یک دهانه ورودی به نام P و یک خروجی به نام A است که مسیر عبور جریان را باز و بسته می‌کند. در حالت عادی، مسیر P به A بسته است، اما زمانی که به اهرم فشار وارد شود، این مسیر باز شده و حالت on و off به وجود می‌آید. از شیر 2/2 می‌توان به عنوان شیر بای پس، راه اندازی هیدروموتورهای یک طرفه یا شیر کنترل جریان استفاده کرد.
- شیر 3/2
یکی دیگر از انواع شیر کنترل جهت یا DCV، به نام 3/2 شناخته می‌شود که علاوه بر دهانه‌های ورودی و خروجی، دارای یک دهانه تخلیه است. در حالت عادی، مسیر A به T باز است؛ اما زمانی که اهرم فشار داده می‌شود، این مسیر بسته شده و PA باز خواهد شد. از این مدل شیر DCV برای کنترل سیلندرهای یک طرفه یا تغییر مسیر سیال استفاده می‌شود.
- شیر 4/2
شیر 4/2، دارای دو دهانه خروجی به نام‌های A و B بوده و دهانه‌های ورودی P و تخلیه T را هم در ساختار خود دارد. در این مدل شیر، وارد کردن فشار باعث باز شدن مسیر عبور سیال از P به B و A به T خواهد شد؛ اما تغییر حالت اهرم شیر، می‌تواند مسیر را از P به A و B به T تغییر دهد. بنابراین از شیر کنترل جهت 4/2 برای سیلندرهای دو طرفه، راه اندازی موتورهای دو جهته و مدارهای دارای پمپ مشترک استفاده کرد. نکته مهم اینجا است که در زمان خرید شیر کنترل جهت 4/2 باید باید حداکثر فشار خط مخرن را در نظر داشته باشید.
- شیر 4/3
شیر کنترل جهت 4/3 کمک می‌کند که مسیر در جایی غیر از ابتدا و انتها متوقف شود؛ این شیرها بیشتر از دو حالت دارند و زمانی استفاده می‌شوند که بخواهیم فشار پمپ واردشده بر سیلندرها و هیدروموتورها را کاهش دهیم. در این مدل شیرها، معمولا ورودی و خروجی در ارتباط نیستند؛ همچنین حالن باز و بسته شدن آن هم باعث شده که انرژی کمی مصرف شود.
نکات مهم در خرید شیر کنترل جهت
در صورتی که می‌خواهید یک شیر کنترل جهت خوب بخرید، باید نکاتی را در نظر داشته باشید که برخی از آنها عبارتند از:
- فروشگاه ارائه کننده محصول: شیر کنترل جهت به طور معمول در فروشگاه‌های تاسیساتی یافت می‌شود؛ اما شما می‌توانید آن را در فروشگاه قطعات تراکتور هم پیدا کنید. زیرا یکی از قطعات اصلی در این خودروها محسوب می‌شود. دقت داشته باشید که برای این کار حتما به یک فروشگاه مطمئن بروید.
- دامنه فشار قابل تحمل: از دیگر نکات مهم در خرید شر کنترل جهت، باید به دامنه فشار اشاره کرد که نشان می‌دهد این شیر برای چه فشار تنظیم شده است.
- زمان پاسخ: هر شیری پس از فعال شدن، نیاز به زمانی برای تغییر حالت دارد؛ در صورتی که می‌خواهید خیلی سریع تغییر حالت در شیر را ببینید، باید شیر DCV با زمان پاسخ کوتاه انتخاب کنید.
- نرخ چرخه: بسته به فشار و نوع سیال، ممکن است که تعداد چرخش مورد نیاز شما در هر واحد زمانی متفاوت باشد. بنابراین باید در زمان خرید، به این نکته هم دقت داشته باشید.
- واسطه‌های عملیاتی: برای اینکه شیر کنترل جهت بتواند به طور ایمن کار خود را انجام داده و سیال را در مسیر درست هدایت کند، باید به واسطه عملیاتی آن دقت کنید.
- ظرفیت جریان: از دیگر نکات مهم برای خرید شیر کنترل جهت، می‌توان به ظرفیت جریان اشاره کرد که نشان می‌دهد این شیر تا چه حد برای سیال ظرفیت دارد و در واحد زمان، چه میزان سیال را می‌تواند از خود عبور دهد.
انواع شیر کنترل جهت بر اساس نوع عملگر
بر اساس مکانیزم باز و بسته شدن یا نوع عملگر، می‌توان شیرهای کنترل جهت را در دسته‌های زیر قرار داد:
- عملگر مکانیکی که دارای فنر بوده و با باز و بسته شدن فنر، نیروی لازم برای حرکت اهرم را به وجود می‌آورد.
- عملگر دستی که به صورت یک اهرم یا پدال است و با اعمال فشار، نیروی لازم برای باز و بسته شدن آن فراهم خواهد شد.
- عملگر برقی که به صورت یک سیم پیچ طراحی می‌شود و می‌توان با استفاده از نیروی برق، نیروی مغناطیسی را در آن ایجاد کرد که باعث باز و بسته شدن شیر خواهد شد.
شیر کنترل جهت را از کجا بخریم؟
شیر کنترل جهت یکی از بهترین گزینه‌ها برای تنظیم مسیر جریان است که می‌تواند برای هدایت جریان سیال مورد استفاده قرار بگیرد. در صورتی که برای خرید این مدل شیر به دنبال یک فروشگاه مطمئن هستید، پارس تراکتور می‌تواند به شما کمک کند.
