در صنعت کشاورزی رایج است که بسیاری از وسایل و تجهیزات را با استفاده از ماشین‌آلاتی مانند تراکتور به حرکت در می‌آورند. برای این منظور لازم است که توان تولید شده در تراکتور به وسایل پیرو انتقال پیدا کرده و باعث حرکت آن‌ها شود. محور انتقال نیرو برای این منظور در نظر گرفته شده است که به عنوان محور توان‌دهی تراکتور نیز شناخته می‌شود. تنظیم این محور برای عملکرد صحیح آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مطلب قصد داریم به بررسی نحوه عملکرد محور انتقال نیرو در تراکتور و همچنین نحوه تعویض آن بپردازیم. دعوت می‌کنیم تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
انواع محور انتقال نیرو در تراکتور
محور انتقال نیرو (Power Take Off) اصطلاحا با نام PTO شناخته می‌شود. از این محور برای به حرکت درآوردن دستگاه‌های کشاورزی ثابت یا پیرو استفاده می‌شود. محورهای انتقال نیرو بر اساس سه دیدگاه جهت دوران، تعداد دور در دقیقه و همچنین نحوه تامین نیرو در گروه‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند. در اینجا لازم است که به معرفی انواع محور انتقال نیرو بر اساس این سه دیدگاه بپردازیم.
1. انواع محور انتقال نیرو در تراکتور بر اساس تعداد دور در دقیقه
انتقال توان موتور به چرخ‌ها بر اثر حرکت دورانی محور انتقال نیرو صورت می‌گیرد. دو سرعت استاندارد برای دوران محورهای انتقال نیرو در تراکتور وجود دارد که عبارت‌اند از:
- 540 دور بر دقیقه (دارای 6 خار)
- 1000 دور بر دقیقه (دارای 21 خار)
برخی از تراکتورها ممکن است دارای دو محور انتقال نیرو باشند که یکی از آن‌ها 540 و دیگری 1000 دور بر دقیقه دوران می‌کند. البته مدل‌های خاصی از تراکتورهای قوی وجود دارند که محور انتقال نیرو در آن‌ها با سرعت 1800 یا 2000 دور بر دقیقه چرخش می‌کند.
2. انواع محور انتقال نیرو در تراکتور بر اساس جهت دوران
محور انتقال نیرو در بسیاری از مدل‌های رایج تراکتورها راست گرد هستند ولی برخی از مدل‌ها نیز از محورهایی استفاده می‌کنند که هم راست گرد و هم چپ گرد هستند.
3. انواع محور انتقال نیرو در تراکتور بر اساس نحوه تامین نیرو
محور انتقال نیرو در تراکتورها نیروی خود را از موتور یا جعبه دنده تامین می‌کنند. به گروه اول اصطلاحا محور انتقال نیروی موتور گرد گفته می‌شود و در نام گروه دوم نیز محور چرخ گرد یا جعبه دنده گرد است. هر یک از این محورها نیاز به کلاچ‌های خاصی دارند که در تراکتورها نصب می‌شوند.
نحوه تعویض محور انتقال نیرو در تراکتور
همان طور که اشاره کردیم تراکتورها بعضا دارای دو محور انتقال نیرو هستند که یکی از آن‌ها به صورت متصل و دیگری به صورت آزاد قرار دارد. گاهی اوقات لازم است که جای این دو محور با یکدیگر تعویض شود. برای این منظور باید مراحل زیر را به ترتیب پشت سر بگذارید:
- تراکتور را در سرازیری با شیب ملایم پارک و خاموش کنید. به این ترتیب در هنگام تعویض محور، شاهد روغن ریزی نخواهید بود.
- محل قرارگیری هر یک از محورهای انتقال نیرو را از دفترچه راهنمای تراکتور پیدا کنید.
- یک خار حلقوی برای مهار محورها دور آن‌ها وجود دارد. این خار را از هر دو محور جدا کنید.
- محورهای انتقال نیرو را خارج کنید و جای آن‌ها را با هم عوض نمایید.
- در پایان لازم است که خارهای حلقوی را بار دیگر در جای خود قرار دهید.
نکات ایمنی بهره‌برداری از محور انتقال نیرو در تراکتور
چند نکته ضروری درباره استفاده از محور انتقال نیرو در تراکتور وجود دارند که رعایت آن‌ها از خراب شدن محورها جلوگیری می‌کند. خیلی از این نکات ساده هستند ولی متاسفانه بسیاری از صاحبان تراکتورها رعایت نمی‌کنند. از جمله مهم‌ترین نکات در استفاده از محور انتقال نیروی تراکتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در زمانی که از محور انتقال نیرو استفاده نمی‌کنید، حتما درپوش آن را در جای خود قرار دهید.
- اهرم محور انتقال نیروی بی استفاده را در وضعیت آزاد تنظیم کنید.
- محور ماشین آلاتی که از تراکتور نیرو دریافت می‌کنند نباید در نسبت با محور انتقال نیرو زاویه بیش از 30 درجه بسازند.
- تحت هیچ شرایطی روی مالبند تراکتور ننشینید.
- از محورهای انتقال نیروی 540 و 1000 دور در دقیقه به جای یکدیگر استفاده نکنید.
- از محکم بودن اتصال دو سر گاردان با محور انتقال نیرو کاملا اطمینان حاصل کنید.
- کشویی گاردان را همواره روغن‌کاری کنید تا بتوانند به راحتی حرکت کنند.
تنظیم اهرم کنترل محور انتقال نیرو در تراکتور
محور انتقال نیرو در تراکتور می‌تواند در یکی از سه وضعیت خلاص، ترمز و درگیر قرار داشته باشد. برای تنظیم محور روی هر یک از این وضعیت‌ها از اهرم کنترل استفاده می‌شود. گاهی اوقات پیش می‌آید که اهرم کنترل در وضعیت درگیر قرار می‌گیرد ولی محور دوران نکرده یا با سرعت کمتری می‌چرخد. در این شرایط لازم است که نسبت به تنظیم اهرم کنترل اقدام کنید. اگر از انتهای محور انتقال نیرو، نشتی روغن رخ دهد، باید محفظه‌های لنت ترمز را بشویید تا مشکل برطرف شود. اما اگر به هر دلیلی این مشکل برطرف نشد، لازم است که از دفترچه راهنمای تراکتور برای تنظیم اهرم کنترل محور انتقال نیرو کمک بگیرید.
کلام پایانی
در این مطلب نحوه تنظیم و تعویض محور انتقال نیرو در تراکتور را بررسی کردیم. همان طور که مشاهده کردید، محور انتقال نیرو یک تجهیز کاملا مکانیکی است که توان مورد نیاز خود را از موتور تراکتور دریافت می‌کند. توصیه می‌کنیم حتما درباره کاربرد انواع محورهای انتقال نیرو بیشتر مطالعه کنید تا متوجه شوید که در هر موقعیتی از چه نوع محوری باید استفاده کنید. به این ترتیب از آسیب رسیدن به محور نیز می‌توانید تا حد زیادی جلوگیری به عمل بیاورید.
